Kalendar ovulacije ili kalendar plodnih dana ja lako voditi kada žena zna prosečnu dužinu trajanja menstrualnog ciklusa i datum poslednje menstruacije. Prosečna dužina menstrualnog ciklusa se računa tako što se izbroje dani od prvog dana poslednje menstruacije do prvog dana kada započne sledeća menstruacija odnosno krvarenje. Prosečna dužina menstrualnog ciklusa iznosi oko 28 dana, s tim što se normalnim menstrualnim ciklusom smatra period trajanja od 22 do 35 dana. Moguće je da dužina menstrualnog ciklusa varira kod žene, pa da nekad iznosi 26, 28 ili 30 dana. U tom slučaju, uzima se prosek u par meseci.
Datum poslednje menstruacije koji se uzima kao početak menstrualnog ciklusa je prvi dan početka krvarenja. Kada se zna prosečna dužina ciklusa, plodne dane je lako pratiti jer padaju u sredinu menstrualnog ciklusa, odnosno između 12 do 16 dana pre prvog dana očekivane menstruacije.
Faze menstrualnog ciklusa
Kalendar ovulacije pomaže da prepoznate faze menstrualnog ciklusa i lakše odredite plodne dane. Dakle, menstrualni ciklus ima 4 faze, to su:
- period krvarenja odnosno menstruacija,
- period sazrevanja jajne ćelije (folikularna faza),
- period ovulacije (plodni dani) i
- period nakon ovulacije (lutealna faza).
Period menstruacije traje od 3 do 7 dana, a sve ispod ili preko toga smatra se poremećajem menstrualnog ciklusa pa je potrebno potražiti pomoć lekara. Ponekad, period krvarenja može trajati duže ili kraće usled prehlade, infekcije ili korišćenja određenih lekova. Za vreme krvarenja uobičajeno je da žena trpi blage do umerene bolove u donjem stomaku ili leđima prvih par dana.
Folikularna faza predstavlja period sazrevanja jajne ćelije i pripreme za oplodnju. Jajnici proizvode od 5 do 20 folikula u kojima se nalazi po jedna nezrela jajna ćelija ali se samo jedan folikul izdvaja kao dominantan. Kada se zrela jajna ćelija oslobodi iz dominantnog folikula kreće da putuje do jajovoda gde može biti oplođena dok sve ostale folikule telo apsorbuje.
Sazrela jajna ćelija može biti oplođena jedino u okviru 24 h nakon oslobađanja iz folikula. Međutim, obzirom da spermatozoidi mogu preživeti u jajovodu do 5 dana, periodom plodnih dana smatra se period koji traje oko 5 do 6 dana, odnosno 3 do 4 dana pre ovulacije i jedan dan nakon ovulacije odnosno oslobađanja jajne ćelije iz dominantnog folikula.
Simptomi ovulacije
U kalendar ovulacije pored datuma menstruacije mogu se beležiti i drugi podaci koji pokazuju znake ovulacije kao što su promene cervikalne sluzi koja u periodu ovulacije postaje sluzava i rastegljiva da bi omogućila lakše kretanje spermatozoida i povišena bazalna temperatura.
Bazalna temperatura se meri na poseban način i to ujutru, odmah nakon buđenja i pre ustajanja iz kreveta. Za merenje je potrebno koristiti precizne digitalne toplomere a vrednosti koje ukazuju na ovulaciju su povišene za oko 0,2°C od uobičajenih.
Ostali simptomi mogu biti bolne i osetljive grudi, bolovi u donjem delu stomaka, promene raspoloženja, pojačan libido, jači vaginalni miris, kao i tačkasto krvarenje koje može nastati kada se sazrela jajna ćelija oslobodi iz folikula.
Nakon perioda ovulacije nastupa lutealna faza i ona traje do prvog dana sledeće menstruacije. Za ovu fazu je karakteristično stvaranje tzv. žutog tela od dominantnog folikula iz koga je oslobođena jajna ćelija.
Žuto telo dobilo je naziv po tome što u njemu dolazi do nakupljanja žutog pigmenta – luteina i oslobađanja progesterona koji utiče na zadebljanje sluzokože materice kako bi se oplođeno jajašce moglo usaditi u nju. Ako nije došlo do oplodnje, žute telo nestaje a nivoi hormona padaju.
Kalendar ovulacije može se voditi jednostavnim beleženjem podataka u beležnicu ili mesečni kalendar, kao i putem on-line ili mobilnih aplikacija. Ove aplikacije su izuzetno praktične jer automatski izračunavaju plodne dane, prosečnu dužinu trajanja menstrualnog ciklusa kao i datum sledeće očekivane menstruacije na osnovu unetih podataka.
Postoje i posebni testovi za utvrđivanje plodnih dana koji pokazuju plodne dane na osnovu uzorka urina (test trake i test štapići za ovulaciju) ili pljuvačke (tzv. MaybeBaby testovi). Ukoliko niste sigurni kako da pravilno vodite kalendar ovulacije ili koji od dostupnih testova ovulacije da nabavite, posavetujte se sa svojim izabranim lekarom.
